Co wybrać: potstilla czy kolumnę rektyfikacyjną

Na rynku - a także w ofercie naszego sklepu www.dobrydestylator.pl dostępne są 3 podstawowe typy destylatorów:

Pot-Still (tj. destylator prosty)
Kolumna Półkowa
Kolumna Rektyfikacyjna

Każdy z nich ma inną budowę oraz inną specyfikę pracy, co w efekcie oznacza, że na każdym uzyskamy nieco inny destylat.

Każdy, kto myśli o zakupie własnego sprzętu i chce najlepiej wybrać - powinien w pierwszej kolejności poznać i zrozumieć, do czego służy wybrany typ destylatora. Dopiero w dalszej kolejności wybieramy konfigurację wybranego destylatora, czyli np. pojemność kotła czy wyposażenie dodatkowe.

Pierwszą, podstawową i najważniejszą rzeczą jest więc wybór właściwego typu destylatora.

Co jest najważniejsze przy wyborze sprzętu

NIE MA SPRZĘTÓW UNIWERSALNYCH – takich, które wszystko robią najlepiej. Dlatego, mimo że na każdym z opisywanych typów destylatora przerobimy dowolny nastaw owocowy, zacier zbożowy, wino, cukier, glukozę, ziemniaki, mąkę, skrobię, kukurydzę, itd . - to nie na każdym sprzęcie, destylat wyjdzie taki sam.

Po prostu - jeden sprzęt bardziej pasuje do danego typu destylatów, niż inny.

Dlatego, wybierając sprzęt dla siebie, w I kolejności musimy zdecydować, jakie destylaty będziemy najczęściej robić (teraz i w przyszłości). I pod te destylaty powinniśmy dobrać konkretny typ sprzętu.

Jeśli jednak po wyborze i zakupie jednego typu destylatora, okaże się że w przyszłości zmienimy preferencje i chcemy spróbować zrobić coś nowego – nie stoimy na straconej pozycji. Możemy do pewnego stopnia zmodyfikować (stuningować) każdy z destylatorów i przystosować go do nowych zadań. Napiszemy o tym więcej na końcu poradnika.

Jak wygląda każdy z destylatorów

Pot-Still (inaczej destylator prosty). Jest zbudowany z krótkiej, 40-80 cm nieocieplonej rury (zwanej często deflegmatorem). Na górze posiada ramię, które jest skierowane w dół i prowadzi do chłodnicy. W chłodnicy odbywa się skroplenie par. Potstill może posiadać elementy rozszerzające jego możliwości. W naszym potstillu jest to aromatyzator oraz reflux (czyli dodatkowa chłodnica w głównej rurze do lepszego oczyszczania i wzmacniania destylatu).

Kolumna Półkowa: zbudowana jest z kilku (najczęściej 4) segmentów, tzw. półek, na których odbywa się częściowe skraplanie par. Nad półkami znajduje się główna chłodnica, z której pozyskuje się destylat. Chłodnica ta może mieć różne formy, zależnie od konstrukcji. U nas jest w formie klasycznej (pionowej) głowicy Nixona. Równie popularna jest chłodnica tzw. shot gun.

Kolumna rektyfikacyjna: to długa (min 100cm), najczęściej ocieplona rura, wypełniona w środku tzw. wypełnieniem. Jako wypełnienie stosuje się różne materiały; najlepszym są nierdzewne sprężynki pryzmatyczne (u nas: marki Henitom). Nad rurą znajduje się najczęściej jakiś rodzaj wziernika (najpopularniejszy jest szklany wziernik ‘latarka’). Nad wziernikiem znajduje się głowica kolumny ze skraplaczem w środku. W DobryDestylator głowica może być klasyczna pionowa (Nixon) lub pochylona (tzw. Aabratek).

Jak działa każdy z destylatorów

POTSTILL

PotStill jest sprzętem, na którym odbywa się tzw. destylacja prosta: odparowanie alkoholu z nastawu odbywa się tylko raz, a następnie następuje jej skroplenie. Moc otrzymywanego destylatu zwykle zaczyna się od około 80% (zależy w dużym stopniu od mocy nastawu czy zacieru który destylujemy), a następnie spada przez cały proces, aż do 0% (przy czym z powodów ekonomicznych destylację zwykle kończy się wcześniej, gdy otrzymywana moc spada poniżej 25 czy 20%).

W destylacie z PotStila znajduje się dużo związków aromatycznych i smakowych, które nadają bukiet i smak. Stężenie i udział tych związków zmienia się podczas procesu. Na początku skrapla się frakcja pogonów, następnie serce (najlepsze), i frakcja pogonów. To od prowadzącego destylację zależy, jakie frakcje i w jakiej ilości przejdą do finalnego produktu, który przeznaczy do spożycia.

Obsługa PotStila jest stosunkowo prosta. Operator ma ograniczone możliwości sterowania procesem - może właściwie tylko zwiększać lub zmniejszać moc grzania kotła. Ma to jednak duży wpływ na smak destylatu. Ten sam nastaw destylowany szybko (tj. ogrzewany większą mocą grzałek), da nieco inny destylat niż w przypadku wolnego gotowania. Wynika to z tego, że wolne gotowanie sprzyja lepszemu rozdzielaniu poszczególnych składników nastawu; W efekcie, ich udział procentowy w otrzymywanym destylacie będzie różny, więc i smak i aromat będzie inny.

W destylacji prostej najważniejsza jest więc decyzja operatora, jak szybko prowadzić proces, oraz kiedy dokonać cięcia frakcji (tj. rozdzielić przedgony, serce i pogony). Decyzje te odbywają się przez próby węchowe i smakowe, oraz mierzenie mocy otrzymywanego destylatu - oraz zależą od osobistych upodobań smakowych Operatora.

KOLUMNA PÓŁKOWA

Nieco inaczej jest w kolumnie półkowej. To bardziej zaawansowany typ destylatora - posiada wszystkie zalety Potstila, ale też dodatkowe możliwości przygotowywania całej gamy destylatów o różnym stopniu zachowania smaku i aromatu użytego surowca.

W kolumnie półkowej, pary destylatu są skraplane na fizycznych półkach. Spotyka się półki sitowe, oraz półki kołpakowe. Na każdej kolejnej półce, moc destylatu jest coraz wyższa. Nad ostatnią półką znajduje się skraplacz, a następnie chłodnica, z której wypływa destylat (W kolumnach półkowych DobryDestylator, skraplacz i chłodnica są zintegrowane, co znacznie upraszcza sterowania pracą kolumny).

Operator takiej kolumny może w większym stopniu dostosowywać finalny produkt do własnych upodobań smakowych. Może zmieniać moc grzania (jak w potstill), ale też sterować zaworkiem odbioru destylatu, a także zmniejszać lub zwiększać liczbę półek w zestawie. Ma więc więcej możliwości wpływania na smak, jakość i aromat finalnego produktu niż w potstilu.

Obecność fizycznych półek w kolumnie powoduje też bardziej wyraziste, mocniejsze wydobycie smaku i aromatu z destylowanego surowca. Dlatego, destylaty owocowe czy zbożowe uznaje się najczęściej za pełniejsze w smaku, niż te pochodzące z innych typów sprzętu.

Obsługa kolumny półkowej jest jednak nieco trudniejsza niż potstila. Nie oznacza to, że początkujący operator nie zrobi dobrego destylatu. Chodzi bardziej o to, że będzie musiał zrobić kilka-kilkanaście destylacji, żeby poznać pełną gamę możliwości kolumny i wybrać taki sposób prowadzenia procesu, który mu najbardziej pasuje/smakuje.

W destylacji na półkach najważniejsze jest więc dobre poznanie możliwości destylatora, oraz takie ustawienie i korygowanie parametrów jego pracy, żeby otrzymywać oczekiwaną jakość destylatu.

KOLUMNA REKTYFIKACYJNA

Destylacja w kolumnie przebiega natomiast jeszcze inaczej. Pary destylatu, zanim dotrą do głowicy, przechodzą przez długą kolumnę z wypełnieniem. Ulegają tam częściowemu oczyszczeniu i wzmocnieniu - pozbywają się większej części aromatów i smaków. Po dotarciu do głowicy, nie są pozyskiwane przez Operatora, ale są ponownie kierowane w dół, do kolumny. Tam, proces ich oczyszczania i wzmacniania jest powtarzany wielokrotnie (jest to tzw. rektyfikacja).

Skutkiem tego wielokrotnego procesu, jest pozbywanie się przez destylat jakichkolwiek smaków czy aromatów. Otrzymujemy mniej lub bardziej czysty spirytus 96%, na kolumnach miedzianych dodatkowo niemal bezwonny i bezsmakowy.

Obsługa kolumny (oczywiście pod warunkiem, że jest to kolumna zaopatrzona w odpowiednie punkty kontrolne temperatury, z odpowiednimi zaworkami odbioru, oraz jest prawidłowo wykonana), jest stosunkowo prosta. Zwykle wystarczają 2-3 destylacje, żeby nabrać odpowiedniej wprawy.

W destylacji na kolumnie rektyfikacyjnej najważniejsze jest więc prawidłowe ustawienie i pilnowanie w trakcie destylacji parametrów kolumny. Gwarantuje to, że otrzymany destylat (spirytus) nie będzie miał aromatów i zapachów innych niż czysty etanol.

Trzeba dodać, że część kolumn (w tym wszystkie kolumny DobryDestylator) można łatwo przełączyć w tryb pracy pot-still. Wówczas, kolumna pracuje bardzo podobnie jak PotStill - otrzymujemy z niej destylat smakowy i aromatyczny. Więcej o tej funkcji napiszemy poniżej w sekcji <Jak poszerzyć możliwości destylatorów>.

Do czego służy każdy z destylatorów

Podzielmy destylaty na grupy, a następnie wskażemy, jaki sprzęt najlepiej nadaje się do ich produkcji:

O - Niska jakość lub nie nadaje się zupełnie do danego typu destylatu

X - Średnia jakość destylatu / Nadaje się do sporadycznego przygotowywania

XX - Wysoka jakość destylatu / Nadaje się do częstego przygotowywania

XXX - Najwyższa jakość / Sprzęt dedykowany do danego destylatu

	PotStill	Półkowa	Rektyfikacyjna
Spirytus 96%	O	XX	XXX
Bimber z cukru 50-90%	XX/XXX (z reflux)	XXX	XXX
Owocowe aromatyczne (np. śliwowica)	XXX	XXX	XX
Zbożowe aromatyczne (np. whisky)	XXX	XXX	XX
Wódki czyste zbożowe	XX	XXX	X
Wódki czyste ziemniaczane	XX	XXX	X

Jak poszerzyć możliwości destylatorów

Każdy sprzęt można rozbudować w kierunku rozszerzenia jego możliwości. W szczególności, rozbudować można:

POTSTILL

Wydłużenie kolumny -> polega na dodaniu 30-50cm rury z wypełnieniem, co znacząco zwiększy powierzchnię oczyszczania. Dzięki temu, uzyskujemy jeszcze czystszy, oczyszczony i mocniejszy destylat, o mocy 94-95%.
Reflux -> dodatkowa spiralka (chłodnica) wewnątrz deflegmatora, która powoduje znaczne wzmocnienie destylatu. Jeśli potstil ma służyć do czegoś więcej niż destylaty owocowe/zbożowe, to powinien posiadać reflux. UWAGA: W naszych potstilach jest to wyposażenie standardowe.
Wypełnienie -> umieszczenie w rurze destylatora wypełnienia (najlepiej w formie sprężynek pryzmatycznych). Wypełnienie - podobnie jak reflux - jest niezbędne żeby dobrze oczyścić i wzmocnić destylat w kierunku uzyskiwania na potstilu destylatu zbliżonego jakościowo do spirytusu. UWAGA: W naszych potstilach wypełnienie (sprężynki pryzmatyczne) są dodawane w standardzie.

KOLUMNA PÓŁKOWA

Moduł OLM -> wypełniony sprężynkami pryzmatycznymi oraz posiadający dodatkowy zaworek odbiorczy OLM, moduł umożliwia: ○ dodatkowe oczyszczanie (niezależnie od oczyszczania na półkach) ○ odseparowanie przedgonów od właściwego destylatu (bo mogą być ściągane osobnymi zaworkami). Dzięki tym usprawnieniom, uzyskujemy czysty spirytus w jakości zbliżonej do spirytusu z kolumny rektyfikacyjnej.
Liczba półek -> konstrukcje umożliwiające zwiększenie lub zmniejszenie liczby półek, dają Operatorowi jeszcze większą kontrolę nad tym, jaki destylat uzyskuje. Jest to jednak przeznaczone dla zaawansowanych użytkowników; przeciętna destylacja domowa najczęściej prowadzona jest na 4 półkach (tyle półek jest standardowo w naszej kolumnie półkowej).

KOLUMNA REKTYFIKACYJNA

Tryb pracy PotStill -> Każdą kolumnę rektyfikacyjną, która posiada zawór odbioru w głowicy, możemy przełączyć w tryb pracy potstill. Odbywa się to bardzo prosto. przez pełne otwarcie zaworka w głowicy, przy jednoczesnym zamknięciu innych zaworków odbioru. Przy takiej konfiguracji, nie pozwalamy żeby destylat wracał do kolumny i podlegał rektyfikacji. Kolumna rektyfikacyjna, mimo dużych różnic w budowie, pracuje więc w tym wypadku podobnie jak potstill. Otrzymany destylat jest też bardzo podobny, ale nie identyczny jak ten z potstila. Wynika to z tego. że deflegmator w potstilu jest jednak krótki i nieocieplony - a kolumna jest dłuższa i ocieplona. Wszystkie kolumny DobryDestylator posiadają możliwość pracy w tym trybie.
Dostawka PotStill -> to krótka, nieocieplona rura (odpowiednik deflegmatora w potstilu), do której montujemy głowicę z kolumny. Rozwiązanie to więc idzie dalej niż <tryb pracy potstill> opisany wyżej. Z dostawką, uzyskujemy konstrukcję analogiczną do potstila, która już niczym się od niego nie różni

Podsumowanie

!!! Jeśli zależy Ci na najczystszym spirytusie:

Zainteresuj się Kolumną Rektyfikacyjną. Gwarantuje ona największe oczyszczenie i uzyskanie absolutnego 96%. Jeśli czasami (jako drugi wybór) będziesz chciał przepędzić owoce lub zboża na alkohol smakowy, również użyjesz kolumny - choć będziesz musiał zdobyć trochę doświadczenia, żeby uzyskiwać destylaty zbliżonej jakości jak na pozostałych dwóch typach destylatora.

Alternatywą jest zakup kolumny półkowej - ale koniecznie z modułem OLM, bo tylko on zapewni uzyskanie czystego spirytusu o jakości zbliżonej do kolumny. Przy okazji otworzy się też możliwość produkcji znacznie bardziej różnorodnych destylatów: trunków smakowych oraz doskonałych wódek zbożowych czy ziemniaczanych (wbrew pozorom, ich produkcja nie jest trudna, zwłaszcza z takich surowców jak skrobia ziemniaczana czy mąka).

Posiadając kolumnę półkową, musisz się jednak liczyć z tym, że jest ona nieco trudniejsza do opanowania - będziesz musiał poświęcić nieco więcej czasu na jej dobre poznanie, tak aby uzyskiwać wymarzony smakowo i jakościowo destylat.

!!! Jeśli przerabiasz głównie cukier, owoce i zboża na destylaty smakowe i ‘tradycyjny’ bimber:

Możesz wybrać tańszego potstila. Bez większych problemów przygotujesz na nim świetne destylaty z owoców, win, czy zbóż, więc jeśli będziesz przerabiał głównie ten surowiec, potstill jest dobrym wyborem.

Jednak musisz pamiętać, że na potstilu nie zrobisz czystego spirytusu 96%, a jedynie bardzo mocny 90% bimber/spirytus. Jeśli dokupisz jednak przedłużenie potstila to znacząco poprawisz czystość i moc (do 94-95%). Taki spirytus będzie świetny na nalewki, przepalankę czy bimber - ale już nieco trudniej będzie uzyskać czystą, naturalną wódkę wysokiej jakości, bez żadnego posmaku (taką jak na czystym spirytusie).

Potstill jest dość prostym typem destylatora - z jednej strony nie jest wymagający w obsłudze, ale z drugiej ma ograniczone możliwości dostosowywania procesu do oczekiwań operatora. Dlatego może być pewnym ograniczeniem, gdy w przyszłości będziesz chciał rozszerzyć hobby i zaczniesz eksperymentować z różnymi typami zacierów, nastawów czy wódek smakowych. Pod tym kątem, znacznie więcej daje kolumna półkowa.

Jeśli więc zakładasz, że nie będziesz rozwijał swojego hobby i poprzestaniesz na podstawowych, ulubionych owocach/zbożach, wybierz potstila. Jeśli planujesz je rozwijać i ‘iść szeroko’ z różnymi destylacjami - wybierz kolumnę półkową.

!!! Jeśli chcesz produkować różnorodne destylaty z wielu surowców:

Jeśli chcesz robić wiele różnorodnych destylatów i zakładasz nie tylko ich okazjonalne przygotowywanie, ale też rozwijanie tego hobby i poszukiwanie wciąż nowych surowców, smaków i generalnie eksperymentowanie, to najlepszym wyborem będzie kolumna półkowa. Daje najwięcej możliwości pod kątem uzyskania różnorodnych destylatów.

Jest też jednak najbardziej wymagającym typem destylatora, i aby wycisnąć z niej jak najwięcej, będziesz musiał poeksperymentować i dobrze poznać sprzęt.

Alternatywą jest zakup kolumny rektyfikacyjnej, najlepiej wraz z dostawką potstill. Wówczas w praktyce będziesz miał dwa w jednym - czyli zarówno potstila, jak i kolumnę - z wszystkimi zaletami i wadami obu destylatorów.

DESTYLATOR POT-STILL, KOLUMNA PÓŁKOWA CZY KOLUMNA REKTYFIKACYJNA? CZYM SIĘ RÓŻNIĄ I KTÓRY DESTYLATOR BĘDZIE DLA CIEBIE NAJLEPSZY?

Co jest najważniejsze przy wyborze sprzętu

Jak wygląda każdy z destylatorów

Jak działa każdy z destylatorów

Do czego służy każdy z destylatorów

Jak poszerzyć możliwości destylatorów

Podsumowanie

Kontakt

Produkty

Szybkie linki