01 marca 2022

POTSTILL CZY KOLUMNA REKTYFIKACYJNA. CZYM SIĘ RÓŻNIĄ I CO WYBRAĆ

Nie każdy zdaje sobie sprawę, czym jest destylator prosty (Pot-Still), a czym kolumna rektyfikacyjna - do czego one służą, czym się różnią, i jakie destylaty za ich pomocą przygotujemy. Tymczasem oba typy destylatorów służą do czegoś innego:

  • Destylator typu Pot-Still służy do produkowania destylatów smakowych: owocowych, zbożowych, oraz do tradycyjnego bimbru (tradycyjnego tj. o specyficznym smaku i aromacie). Bardziej zaawansowane potstile posiadają także aromatyzator, pozwalający na przygotowywanie trunków aromatyzowanych (botanikami, skórkami owoców, jagodami, etc), oraz tzw. reflux, który pozwala na uzyskanie wzmocnionego destylatu (90-92%).
  • Aparatura - Kolumna rektyfikacyjna jest zaś przystosowana do produkcji czystego, bezwonnego spirytusu 96%. Większość kolumn umożliwia też jednak destylację podobną do destylacji na pot-stilu, tj. destylację owoców i zbóż, ale pamiętajmy że jest to destylacja nieco 'przy okazji', dlatego że kolumna jest dostosowana i zaprojektowana mimo wszystko do spirytusu. 

 

Wskazane różne zastosowania, wynikają z różnic w budowie obu aparatur, i w efekcie do sposobu, jaki odbywa się w nich destylacja.

 

Trochę teorii - Jak odbywa się destylacja

 

Destylacja na Pot-Stillu

PotStill jest sprzętem, na którym odbywa się tzw. destylacja prosta. W destylacji prostej odparowanie alkoholu z nastawu odbywa się tylko raz - a następnie następuje jej skroplenie. Moc tak otrzymywanego destylatu zwykle zaczyna się od około 80% (zależy oczywiście od mocy cieczy którą destylujemy), a następnie systematycznie spada przez cały proces do 0% (przy czym z powodów ekonomicznych oraz jakościowych, destylację zwykle kończy się wcześniej, gdy otrzymywana moc spada poniżej 20 czy 30%).

W otrzymywanym tak destylacie znajduje się dużo związków aromatycznych i smakowych, które nadają bukiet i smak destylatowi. Stężenie i udział tych związków zmienia się podczas procesu. Na początku skrapla się frakcja pogonów, następnie serce (na którym nam zależy), a następnie frakcja pogonów. To od prowadzącego destylację zależy, jakie frakcje i w jakiej ilości przejdą do finalnego produktu, który przeznaczy do spożycia (przy czym frakcja przedgonów jest zawsze niepijalna, szkodliwa).

Na smak destylatu wpływa też szybkość destylacji. Ten sam nastaw destylowany szybko (tj. ogrzewany większą mocą grzałek), da nieco inny destylat niż w przypadku wolnego gotowania. Wynika to z tego, że wolne gotowanie sprzyja lepszemu rozdzielaniu poszczególnych składników nastawu; W efekcie, ich udział procentowy w otrzymywanym destylacie będzie różny, więc i smak i aromat będzie inny.

W destylacji prostej najważniejsza jest więc decyzja operatora, jak szybko prowadzić proces, oraz kiedy dokonać cięcia frakcji - tj. odstawić naczynie do którego leciała jedna frakcja, i podstawić naczynie na osobną frakcję. Decyzje te, u doświadczonych operatorów, odbywają się poprzez próby węchowe i smakowe, oraz pomocniczo poprzez mierzenie mocy otrzymywanego destylatu. Zdolności przygotowania perfekcyjnego destylatu w destylacji prostej, rosną więc wraz z doświadczeniem.

 

Destylacja na kolumnie rektyfikacyjnej:

Destylacja w kolumnie przebiega inaczej. Ciecz, podobnie jak w potstillu, jest najpierw odparowana w kotle i skraplana – ale następnie tylko jej część jest odbierana przez użytkownika. Pozostała część „wraca” do kolumny, gdzie zostaje ponownie odparowana - i ponownie jako para wędruje do góry destylatora, do głowicy. Zawartość alkoholu w tej ponownie skroplonej parze, jest wyższa niż za pierwszym razem (wynika to z praw fizyko-chemicznych). Taka para jest znowu skraplana – proces ciągle się powtarza, z tą różnicą, że za każdym razem, ponownie skraplana para ma coraz wyższą zawartość alkoholu - aż do praktycznie maksymalnej mocy 96%. Skutkiem ubocznym tego wielokrotnego parowania-skraplania, jest pozbywanie się przez destylat jakichkolwiek smaków czy aromatów. Otrzymujemy mniej lub bardziej czysty spirytus, a ten wielokrotne proces parowania-skraplania nazywa się rektyfikacją.

W destylacji na kolumnie najważniejszy jest prawidłowe ustawienie i pilnowanie w trakcie destylacji parametrów kolumny. Gwarantuje to, otrzymany destylat nie będzie posiadał obcych aromatów i zapachów, oraz będzie pozbawiony niemal całości substancji innych niż czysty etanol.

 

Jaką moc destylatu osiągamy

Destylacja prosta (na potstillu) daje alkohol o mocy początkowej najczęściej ok. 80-82%%, po czym moc spada, wraz z ubywaniem alkoholu z destylowanej cieczy. Szybkość pozyskiwania destylatu jest mniej więcej stała podczas destylacji (o ile nie zmienimy mocy grzania lub w inny sposób nie zakłócimy procesu destylacji), i dla potstila o fi 54 mm wynosi około 2 l/h.

Nie ma więc sensu często słyszane pytanie, jaką moc destylatu osiągamy na pot stilu, lub dlaczego ta moc jest mniejsza niż na kolumnie rektyfikacyjnej. Gdybyśmy na pot stilu osiągali 95%, to nie miałoby to sensu - nie otrzymalibyśmy bowiem smakowej i aromatycznej śliwowicy czy whisky. Przy 95% mocy, do naszego destylatu nie przeszłyby te składniki nastawu czy zacieru, które nadają aromat i niepowtarzalny smak.

Destylacja (rektyfikacja) na kolumnie daje zaś czysty spirytus 96% - i przez cały proces oczekujemy utrzymania tej mocy. Inaczej jednak niż w przypadku potstila, szybkość pozyskiwania spirytusu w trakcie procesu, spada. Na przykładowej kolumnie fi 54, średnie tempo wynosi 1 l/godzinę, przy czym pierwsze pozyskane litry można odbierać w tempie 50 min/litr, a dopiero kolejne, wolniej. Używając zaś kolumnę do przygotowywania destylatów smakowych, osiągniemy podobne lub nieznacznie niższe tempo odbioru jak na potstilu.

 

Jak poszerzyć możliwości destylatorów

Czy więc jesteśmy skazani na produkcję destylatów smakowych na pot stilu, a spirytusu na kolumnie? Nie. Dlatego, że można przystosować potstill do produkcji oczyszczonego i mocnego destylatu, a kolumnę wykorzystać do produkcji destylatu smakowego.

PotStill

Właściciel potstila może użyć dodatkowego akcesorium - tzw. refluxu czy też dostawki refluxowej. Jest to dodatkowa chłodniczka znajdująca się na samej górze wewnątrz kolumny, która skrapla pary, i kieruje je ponownie na wypełnienie kolumny. Tam, pary  i ponownie uległy odparowaniu (zwiększając przy tym moc – identycznie jak w kolumnie). Oczywiście, gdyby nie było wypełnienia, wówczas te skropliny z powrotem wpadłyby do kotła i cały reflux nie miałby sensu – dlatego stosowanie reflusu ma sens, gdy potstill pracuje z wypełnieniem w środku. Taką dostawkę refluxową trzeba zainstalować pomiędzy kolumnę i głowicę. PotStill w naszej ofercie, ma już fabrycznie wbudowany reflux.

Użycie refluxu pozwala nawet niedoświadczonemu operatorowi na produkcję dużo mocniejszego (czystszego) alkoholu niż bez refluxu, do około 90% mocy. Osiągnięcie większej mocy jest też możliwe, ale już nieco trudniejsze i wymaga doświadczenia.

Kolumna rektyfikacyjna

Analogicznie -  każdą kolumnę rektyfikacyjną, która posiada zawór odbioru w głowicy, możemy przełączyć w tryb pracy potstill. Odbywa się to bardzo prosto - poprzez pełne otwarcie tego zaworka, przy jednoczesnym zamknięciu i nie używaniu innych zaworków odbioru, jeśli występują w kolumnie. Przy takiej konfiguracji aparatury, odbieramy wszystkie skroplone za pierwszym razem pary, nie pozwalając żeby część z nich wracała do kolumny. Wszystkie destylatory - kolumny rektyfikacyjne w naszej ofercie, posiadają taką możliwość.

Kolumna rektyfikacyjna, mimo znaczących różnic w budowie, pracuje więc w tym wypadku bardzo podobnie jak potstill. Żeby jakość otrzymanych destylatów była porównywalna z destylatami z potstila, można jeszcze dodatkowo pracować na pustej kolumnie (bez wypełnienia), a także wolno gotować (ograniczyć do minimum moc grzałek). W tym celu, bardzo pomocny będzie regulator mocy, który daje pełną elastyczność w wyborze mocy (szybkości) gotowania. 

 

Co więc kupić? Kolumnę czy pot-still?

Odpowiadając więc na pytanie, co kupić, odpowiedź powinna być teraz prostsza:

Jeśli chcesz robić whisky, brandy, calvadosy, starkę czy gin, jeśli chcesz eksperymentować z wieloma różnymi smakami i surowcami, aromatyzować z botanikami, a od czasu do czasu przepędzić cukier czy glukozę na mocny bimber z przeznaczeniem na nalewki ->  wybierz pot-stila. Zrobisz na nim smaczne trunki do bieżącej konsumpcji, oraz takie, które mogą dojrzewać przez dłuższy czas.

Jeśli zaś koncentrujesz się na nalewkach i potrzebujesz do nich czysty neutralny spirytus, a nastawy owocowe lub zbożowe będziesz robił okazjonalnie –> wybierz bardziej elastyczną kolumnę rektyfikacyjną. Zrobisz przy jej pomocy czysty bezwonny spirytus idealny na smaczne nalewki o różnej, preferowanej przez Ciebie mocy, świetną czystą wódkę, a także destylaty owocowe i zbożowe porównywalne z destylatami z potstila.

.

 

+48 694 875 385

Kontakt

Produkty

Szybkie linki

DobryDestylator to studio produkujące destylatory miedziane do zastosowań domowych. Oferujemy rozwiązania do destylacji prostej (pot-still), oraz kolumny rektyfikacyjne.

Nr. konta: 72 1140 2004 0000 3802 4674 3007

Copyright © 2022 DobryDestylator

Projekt i wykonanie: Smart Pixel